هپاتیت C نوعی بیماری واگیردار کبدی است که افراد با شدت های مختلف به آن مبتلا می شوند، در بعضی از افراد این بیماری فقط چندهفته عمر دارد، درحالیکه در دیگر افراد این بیماری برای مدت یک عمر همراهشان بوده و زندگی آنها را بصورت جدی تهدید می نماید. این بیماری در نتیجه آلوده شدن به ویروس عامل هپاتیت سی (HCV) رخ داده و در درجه اول از طریق تماس با خون آلوده وارد بدن می شود. هپاتیت C می تواند مزمن و یا حاد باشد.
هپاتیت C حاد – این نوع هپاتیت بیماری کوتاه مدتی است که در 6 ماه اول آلوده شدن به این ویروس رخ می دهد و برای چند هفته باقی می ماند. در اکثر افراد هپاتیت C حاد تبدیل به هپاتیت C مزمن می شود.
هپاتیت C مزمن – این نوع هپاتیت بیماری بلندمدتی بوده و زمانی رخ می دهد که ویروس هپاتیت C مدتی طولانی در بدن فرد باقی می ماند. عفونت ویروسی هپاتیت C می تواند باعث مشکلات جدی کبدی از قبیل سیروز کبدی و یا سرطان کبد شود.
علایم هپاتیت C:
بیماری هپاتیت C عموما علامتی از خود نشان نمی دهد. زمانیکه بیماری علامتی داشته باشد، این علایم می تواند شامل:
خستگی
تب
تهوع و اشتهای کم
درد مفاصل و ماهیچه ها
زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها
مدفوع زرد یا کم رنگ
دلایل بیماری و افراد در خطر
بیماری هپاتیت C زمانی رخ می دهد که شما آلوده به ویروس عامل این بیماری (HCV) باشید. شما زمانی آلوده به ویروس عامل هپاتیت C می شوید که خون فرد آلوده به آن وارد بدن شما شود. راههای ورود شامل:
از طریق سوزن آلوده به خون فردیکه هپاتیت C دارد
از طریق زخمی که برروی پوست بوده و خون آلوده برروی آن بریزد
خون فرد آلوده با چشم و یا دهان شما در تماس باشد
افرادیکه در خطر ابتلا به بیماری هپاتیت Cهستند شامل:
معتادان تزریقی که از سرنگ و سوزن مشترک استفاده می کنند.
رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به هپاتیت C.
افرادیکه در بخش درمانی کار می کنند.
کودکان زاده شده از مادر آلوده به ویروس هپاتیت C.
دریافت طب سوزنی و یا خالکوبی (تاتو) با سوزن های آلوده.
دریافت عضو از فرد مبتلا به این بیماری.
افرادیکه وسایل شخصی مشترک همچون تیغ و یا مسواک مشترک با فرد آلوده به ویروس دارند.
افرادیکه برای مدت طولانی دیالیز می شده اند.
راههایی که هپاتیت C از آنها منتقل نمی شود، شامل:
استفاده از ظروف مشترک، شیردادن به نوزاد، بغل کردن، بوسیدن، دست دادن، سرفه و یا فین کردن باعث انتقال هپاتیت C نمی شود. همچنین این ویروس ز طریق خوارکی و آب نیز منتقل نمی شود.
عوارض هپاتیت سی:
عفونت هپاتیت C می تواند سالها در بدن مانده و باعث مشکلات جدی همچون:
زخم در بافت کبدی (سیروز کبدی) – بعد از بیست تا سی سال از ابتلا به هپاتیت C فرد دچار سیروز کبدی می شود. بعد از زخم شدن کبد، فعالیت برای کبد سخت می شود.
سرطان کبد – تعداد کمی از افراد مبتلا به هپاتیت C ممکن است به سرطان کبد نیز دچار شوند.
نارسایی کبد – کبدی که شدیدا توسط هپاتیت C آسیب دیده است، ممکن است قادر به عملکرد مناسب نباشد.
راههایی که هپاتیت C از آنها منتقل نمی شود، شامل:
استفاده از ظروف مشترک، شیردادن به نوزاد، بغل کردن، بوسیدن، دست دادن، سرفه و یا فین کردن باعث انتقال هپاتیت C نمی شود. همچنین این ویروس ز طریق خوارکی و آب نیز منتقل نمی شود.
عوارض هپاتیت سی
عفونت هپاتیت C می تواند سالها در بدن مانده و باعث مشکلات جدی همچون:
زخم در بافت کبدی (سیروز کبدی) – بعد از بیست تا سی سال از ابتلا به هپاتیت C فرد دچار سیروز کبدی می شود. بعد از زخم شدن کبد، فعالیت برای کبد سخت می شود.
سرطان کبد – تعداد کمی از افراد مبتلا به هپاتیت C ممکن است به سرطان کبد نیز دچار شوند.
نارسایی کبد – کبدی که شدیدا توسط هپاتیت C آسیب دیده است، ممکن است قادر به عملکرد مناسب نباشد.
درمان هپاتیت C:
داروهای معمولی که برای درمان هپاتیت C استفاده می شوند، پگینترفرون (peginterferon) و داروهای ضدویروسی می باشند. هدف این داروها:
کمک به بدن برای از بین بردن ویروس
کاهش خطر سیروز کبدی و سرطان کبد
برای عملکرد صحیح داروهای تجویز شده را باید طبق دستور پزشک و بدرستی مصرف نمود. در افرادیکه دچار مشکلات کبدی همچون سیروز کبدی شده اند، ممکن است از پیوند کبد استفاده نمود. اگر شما مبتلا به هپاتیت C هستید:
از داروهایی که قبلا استفاده می کردید، قبل از مشورت با پزشک دوباره استفاده ننمایید.
از الکل و مواد مخدر استفاده ننمایید. الکل باعث افزایش سرعت آسیب کبدی می شود و همچنین می تواند تاثیر داروها را کم نماید.
با پزشکتان درباره نیاز به واکسن های هپاتیت بی و هپاتیت A مشورت نمایید.
پیشگیری از هپاتیت C:
متاسفانه هنوز واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C وجود نداشته و واکسن های موجود فقط برای هپاتیت B و A می باشند. برای پیشگیری از ابتلا:
درصورت اعتیاد موادمخدر را ترک نمایید. درصورت مصرف و تزریق از وسایل مشترک استفاده نکنید.
درمکان های غیربهداشتی و بدون مجوز اقدام به خالکوبی و تاتو نکنید.
از رابطه جنسی پرخطر و رابطه های بی بندوبار خودداری نمایید.
وسایل شخصی همچون مسواکتان را بادیگران باشتراک نگذارید
این چند نکنه را حتما بخاطر بسپارید
آیا می‌دانستید عفونت اصلی عامل سرطان معده، در صورت تشخیص زودهنگام با مصرف دو هفته آنتی‌بیوتیک قابل درمان است؟
می‌دانستید اگر بستگان درجه اول شما به سرطان گوارش مبتلا شده‌اند و شما بیش از ۴۵ سال سن دارید باید از پزشک بخواهید آزمایش های تشخیصی را بطور مرتب برای شما انجام دهد؟
شایعترین سرطان در ایران در بین مردان سرطان معده و در بین زنان سرطان پستان است اما مهمترین عامل مرگ بر اثر سرطان چه در بین زنان و چه در بین مردان بر اثر سرطان دستگاه گوارش است.
در مجموع شایعترین سرطان در ایران سرطان های دستگاه گوارش (مری، معده، روده، مقعد) است. گفته می‌شود تقریبا تا نیمی از موارد سرطان در ایران سرطان دستگاه گوارش است.
از طرف مقابل استان‌های جنوبی از جمله کرمان و سیستان و بلوچستان پایین‌ترین آمار را در سرطان‌های دستگاه گوارش دارند. بالاترین میزان مرگ بر اثر سرطان‌های دستگاه گوارش در استان کردستان است.
سرطان دستگاه گوارش بویژه سرطان معده در شرق آسیا شیوع بسیار دارد و شمال ایران در واقع روی کمربند سرطان معده قرار دارد.
– هزینه سرطان را در ایران ماهانه بطور متوسط ۳.۳۲ میلیون تومان تخمین زده‌اند. گرانترین سرطان، سرطان پستان با ۴.۳ میلیون تومان است.
درباره شیوع سرطان‌های دستگاه گوارش در ایران عوامل مختلفی مطرح شده است، از جمله ژنتیک. با این حال نگاهی به عوامل خطرساز می‌تواند سرنخ‌هایی به دست دهد.
– هلیکوباکتر پایلوری: این باکتری که گفته می شود نیمی از مردم دنیا به آن آلوده هستند و عامل ایجاد زخم معده و دوازدهه است. هلیکوباکتر پایلوری مهمترین عامل خطرساز در سرطان معده می‌دانند. با این حال باید تاکید کرد بسیاری از کسانی که هلیکوباکتر دارند سرطان معده نمی‌گیرند.
در تحقیقاتی که در ایران انجام شده شیوع هلیکوباکتر در استان‌های شمالی بیشتر از استان‌های جنوبی مثل کرمان و سیستان و بلوچستان است، حتی شیوع هلیکوباکتر در اردبیل را تا ۹۰ درصد تخمین زده‌اند
به این ترتیب غربالگری برای هلیکوباکتر می تواند نقش بسیار مهمی در مبارزه با این عفونت داشته باشد که بطور معمول با دو هفته درمان با آنتی بیوتیک از بین می رود.
– سیگار عامل مهمی در ایجاد سرطان بویژه سرطان دستگاه گوارش است. به گفته وزارت بهداشت ایران بیش از پنج میلیون نفر در ایران سیگار می کشند.
تردیدی نیست که تغذیه نقش مهمی در سرطان های دستگاه گوارش دارد. از مهمترین عوامل تغذیه‌ای که مطرح شده می توان به وارد زیر اشاره کرد:
* چای داغ: چای رایج‌ترین نوشیدنی ابرانیان است که آن را “لب‌سوز” می پسندند. خوردن چای داغ که باعث آسیب حرارتی به مری و معده می شود بعنوان یکی از عواملی که ایرانیان را به این بیماری مستعد می کند سالهاست که مطرح است
.* شور و ترشی: ایرانیان به ترشی (سبزیجاتی که در سرکه پرورانده شده) و شور (سبزیجاتی که در آب نمک پرورانده شده) علاقه زیادی دارند در صورتی که مصرف زیاد این خوردنی ها به عنوان عوامل خطرساز سرطان معده مطرحند. بطور کلی نمک زیاد یکی از عوامل مستعد کننده به سرطان دستگاه گوارش است.
* نیترات و نیتریت: نیتریت و نیتریت که بحث وجود آنها در آب آشامیدنی مطرح است از عوامل مستعد کننده سرطان دستگاه گوارش است. هر چند گفته می شود نیتریت و نیترات در آب آشامیدنی مردم زیر حد مجاز است اما اگر میزان آن بالا باشد می تواند جزء عوامل خطرساز قرار گیرد.
* گوشت: خوردن گوشت زیاد بعنوان یکی از عوامل ایجاد سرطان بویژه در روده مطرح است و از طرف دیگر خوردن میوه و سبزی تازه یکی راههایی جلوگیری از سرطان‌های دستگاه گوارش است.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند سیر، اثر پیشگیرانه در سرطان‌های دستگاه گوارش دارد هر چند شواهد در این زمینه قوی نیست.
* سرخ کردن: هر چند تحقیقات دقیقی درباره راج‌ترین شیوه پخت غذا در ایران وجود ندارد اما بسادگی می‌توان گفت بسیاری از غذاهای ایرانیان با سرخ کردن تهیه می شوند. پرهیز از سرخ کردن و روی آوردن به روش‌های سالمتر مثل آب پز کردن و گریل کردن در کاهش خطر ابتلا به بیماری ها نقش دارد.
* چاقی و الکل، سبک زندگی و تغذیه غربی: هر دوی این عوامل در ایجاد سرطان‌های دستگاه گوارش نقش دارند. مثل دیگر سرطان‌ها سبک زندگی مهمترین راه جلوگیری از سرطان است.
کاهش مصرف نمک و قند، ورزش و تحرک، تغییر عادت‌های غذایی و جدی گرفتن علائم گوارشی طولانی مدت نقش مهمی در پیشگیری دارند.
– دلایل دیگری هم مثل آب و هوا، مصرف تریاک، استفاده از یخچال برای نگهداری غذا و عوامل اقتصادی و اجتماعی هم برای شیوع زیاد سرطان های دستگاه گوارش در نیمه شمالی ایران مطرح شده است.
علائمی مثل ترش کردن، سوزش سردل، دشواری در فرو دادن غذا، سوءهاضمه (نفخ و آروغ زیاد)، درد معده، تغییر متناوب اجابت مزاج، دیده شدن خون در مدفوع یا استفراغ، کاهش وزن بدون علت مشخص اگر مدتی طول بکشند باید جدی گرفته شوند و به پزشک مراجعه شود